برای پی بردن به اینکه فیبرهای نوری چگونه در سیستمهای ارتباطی مورداستفاده قرار میگیرند، اجازه دهید نگاهی بیاندازیم به فیلم یا سندی که مربوط به جنگ جهانی دوم است. دو کشتی نیروی دریایی را در نظر بگیرید که از کنار یکدیگر عبور میکنند و لازم است باهم ارتباط برقرار کنند درحالیکه امکان استفاده از رادیو وجود ندارد و یا دریا طوفانی است. کاپیتان یکی از کشتیها پیامی را برای یک ملوان که روی عرشه است میفرستد. ملوان آن پیام را به کد مورس ترجمه میکند و از نورافکنی ویژه که یک پنجره کرکره جلو آن است برای ارسال پیام به کشتی مقابل استفاده مینماید. ملوانی که در کشتی مقابل است این پیام مورس را میگیرد، ترجمه میکند و به کاپیتان میدهد. (ملوان کشتی دوم عکس عملی را انجام
میدهد که ملوان کشتی اول انجام داد.(
حالا فرض کنید این دو کشتی هر یک در گوشهای از اقیانوساند و هزاران مایل فاصلهدارند و در فاصله بین آنها یک سیستم ارتباطی فیبر نوری وجود دارد.
نقش فرستنده شبیه ملوانی است که روی عرشه کشتی فرستنده پیام ایستاده و پیام را ارسال میکند. فرستنده ابزار تولید نور را در فواصل زمانی مناسب خاموش یا روشن میکند.
فرستنده در عمل به فیبر نوری متصل میشود و حتی ممکن است دارای عدسیای برای متمرکز کردن نور به داخل فیبر هم باشد. قدرت اشعه لیزر بیش از LED هاست اما باکم و زیادشدن دما شدت نورشان تغییر میکند و گرانتر هم هستند. متداولترین
طولموجهایی که استفاده میشود عبارتاند از: 850 نانومتر، 1300 نانومتر و 1550 نانومتر. (مادونقرمز و طولموجهای نامرئی طیف).
لطفاً مقاله "واقعاً مدیا کانورترها چه کاری انجام میدهند؟" را مطالعه بفرمایید.
همانطور که قبلاً هم به آن اشاره شد، نور حین عبور از فیبر ضعیف میشود. (مخصوصاً در فواصل طولانی بیش از نیم مایل یا حدود یک کیلومتر مثلاً در کابلهای زیردریا) بنابراین یک یا بیش از یک تقویتکننده نوری در طول کابل بسته میشوند تا نور ضعیف شده را تقویت کنند.
یک تقویتکننده نوری دارای فیبرهای نوری با پوشش ویژهای است. نور ضعیف شده پس از ورود به این تقویتکننده تحت تأثیر این پوشش خاص و نیز نور لیزری که به این پوشش تابیده میشود تقویت میشود. مولکولهای موجود در این پوشش ویژه با تابش لیزر به آنها، سیگنال نوری جدید و قوی تولید میکنند که مشخصات آن مشابه نور ورودی به تقویتکننده است. درواقع تقویتکننده نوری یک آمپلی فایر لیزری برای نور ورودی به آن است.
گیرنده نوری مشابه ملوانی که روی عرشه کشتی گیرنده پیام بود عمل میکند. این گیرنده سیگنالهای نوری ورودی را میگیرد، رمزگشایی میکند و سیگنالهای الکتریکی مناسب را برای ارسال به کامپیوتر، تلویزیون یا تلفن کاربر تولید و به آنها ارسال مینماید. این گیرنده برای دریافت و آشکارسازی نور ورودی از فتوسل یا فتودیود استفاده میکند.
کابل کواکسیال یا فیبر نوری؟
در ذهن همه ما اولین فضای انتقال سیگنال ویدئو، کابل کواکسیالیا همان کابل هممحور میباشد. کابل کواکسیال که از یک مغزی و شیلد محافظ آن به همراه عایق واسطه تشکیل یافته است طبق خاصیت مقاومتی فلزات هادی، باعث افت سیگنال در طول مسیر میگردد. هرچند با بهکارگیری تقویتکنندههای میانی و یا مدارات گیرنده حساس تا حدودی در جهت افزایش طول مسیر تلاش شده است ولی در یک تخمین مناسب بیش از حدود یک کیلومتر غیرعملی مینماید. همچنین در سیستمهای امنیتی کابلهای کواکسیال بهراحتی مورد تأثیر نویزهای محیط و دستگاههای مجاور قرار میگیرد و لذا باعث ایجاد تصویر اصطلاحاً نویزی میشود. گاهی حذف نویز روی کابلهای مسی غیرممکن است.
اما همانطور که پیشتر توضیح دادیم تمام نقاط ضعف این کابل را فیبر نوری با توجه به ساختاری که دارد برطرف مینماید. اما نکته این است که مبدلهای فیبر نوری گران هستند و باید با توجه به ویژگیها و گستردگیهای پروژه انتخاب بهینه را انجام داد.
استفاده از کابل کواکسیال و یا فیبر نوری بر اساس نوع سیستم و گستردگی آن صورت میگیرد. در پروژههایی که فاصله دوربینها از محل کنترل و دستگاه مرکزی زیاد میباشد از فیبر نوری (تک مدی و یا چند مدی ) استفاده میشود. این استراتژی علاوه برافزایش کیفیت تصویر و کنترل بدون تأخیر دوربین، در افزایش امنیت سیگنالها نیز مؤثر است. درهرحال در مسافتهای کوتاه و در شرایطی که کیفیت تصویر حفظ میگردد میتوان از کابل کواکسیال مناسب استفاده نمود.
نکته دیگر اینکه تا قبل از این لینکهای ارتباطی فیبر نوری به دلیل وارداتی بودن بسیار پرهزینه بوده و فقط در پروژههای بزرگ استفاده میشد، ولی خوشبختانه با تولید لینکهای ارتباطی باکیفیت و قیمت مناسب در ایران، استفاده از فیبر نوری دارای صرفه اقتصادی بیشتری شده و شرکتهای مجری توانستهاند بدون دغدغه از این محصولات در طراحیهای خود بهره ببرند .
شبکه فیبر نوری مانند سایر شبکههای ارتباطی از سه جزء اصلی فرستنده، گیرنده و خط انتقال تشکیل یافته است. در سیستم دوربینهای مداربسته سیگنال ویدئو، اطلاعات کنترل و ... را از دوربین تحویل فرستنده نوری میگردد. فرستنده نوری میتواند ورودیهای صدا، تصویر و اطلاعات را بر روی موج حامل با مدولاسیونهای آنالوگ و یا دیجیتال تحویل فیبر نوری دهد. قبل از ورودی اطلاعات به فیبر نوری و در طبقه آخر فرستنده، منابع نوری وجود دارند که وظیفه تبدیل اطلاعات الکتریکی به سیگنال نوری را بر عهدهدارند. منابع نوری رایج شامل دیود نوری موسوم به Edge Emitting Led و یا دیود لیزری است که پرتوهای همگرا تولید میکنند. در طرف دیگر خط و در گیرنده نوری، اولین طبقه با کمک عناصر نیمههادی نظیر Avalanche Photo diode و یا Pin Photo diode سیگنال نوری را به سیگنال الکتریکی تبدیل میکند و بعد از دمودله نمودن سیگنال حامل، سیگنال صدا، ویدئو و اطلاعات را استخراج نموده و به مانیتور و کنترلگر دوربین و یا در سیستمهای گسترده به مرکز سوئیچ دوربین و کارتهای ورودی اطلاعات و تصویر تحویل میدهد. معمولاً فرستندههای نوری دارای چندین ورودی و گیرندههای نوری دارای چندین خروجی میباشند. بدین طریق اطلاعات کنترلی بهمانند RS-485 و سیگنال ویدئو را میتوان بر روی یک فیبر منتقل نمود.
در دوربینهای مداربسته میتوان شکل زیر را در سیستم مبتنی بر فیبر نوری در نظر گرفت:
لینکهای ارتباطی فیبر نوری سپیتام که یک برند ملی معتبر میباشد،علاوه بر انتقال تصویر و داده میتواند صوت ، اترنت و تلفن را نیز انتقال دهد.
از مهمترین کاربردها میتوان به سیستمهای انتقال هوشمند ITS، سیستمهای نظارت امنیتیCCTV ، ارتباطات پزشکی، ارتباطات راه دور تلویزیون و اتصالات سیستم انتقال رادیویی پهن باند، کنترل از راه دور چندرسانهای آموزش و دانشگاهها، نظارتهای جلسه تلفنی ویدیویی ، سیستم کنترل ساختمان در مکانهایی که در آن وضوح تصویری فوقالعاده موردنظر است ، ارتباطات صوتی موردنیاز، ارتباطات دادههای RS232/RS485 / RS422 ، ارتباطات تلفنی و ... اشاره کرد.